Gastblog Immanuel Baan, uitvaartbegeleiding met liefdevolle aandacht
Vanuit mijn werk als massagetherapeut tijdens de laatste levensfase van mijn cliënten, kom ik ook regelmatig in contact met uitvaartbegeleiders, zoals Immanuel Baan. We hebben regelmatig contact en leren zo veel van elkaar over de specifieke behoeftes van onze cliënten (en hun naasten). De visie van Immanuel, met liefdevolle aandacht, sluit bovendien prachtig aan bij mijn visie om bewust, met eigen regie en in verbinding te kunnen sterven. Ik heb hem daarom gevraagd om zijn visie en werk op mijn website te delen in de vorm van deze gastblog.
In 2019 startte ik als zelfstandig uitvaartbegeleider. Wat veel mensen niet weten is dat je bij een overlijden niet verplicht bent de afhandeling door de verzekering te laten doen. Je bent vrij om zelf een uitvaartbegeleider te kiezen die bij jou en bij de situatie past. Toen ik begon met de opleiding en met het werk in deze branche viel mij op dat er bij veel collega's een soort zakelijkheid naar voren treed terwijl de nabestaanden in de tijd van afscheid zoveel behoefte hebben aan liefdevolle aandacht. Daarom besloot ik vanaf het begin af aan mijn eigen koers te varen:
Met liefdevolle aandacht begeleid ik de naasten rond het overlijden van hun dierbare. Tijd en aandacht zijn cruciale aspecten die belangrijk zijn in deze periode. Er is voldoende tijd om stil te staan bij verdriet, boosheid, hoop en liefde. Er is ruimte voor alle wensen die de betrokkenen hebben rond het afscheid.
Omdat ik een persoonlijke benadering “met liefdevolle aandacht” als belangrijkste gereedschap zie van mijn werk, heb ik het bedrijf mijn eigen naam gegeven. De ondertitel “met liefdevolle aandacht” is ontstaan omdat ik duidelijk wil maken dat ik de tijd neem om met liefdevolle aandacht de overledene te verzorgen en de naasten te begeleiden een passend afscheid vorm te geven.
Gelukkig zijn er in de laatste jaren steeds meer zelfstandige uitvaartbegeleiders die op een andere manier willen werken en zich onderscheiden van de traditionele uitvaartondernemers die ons misschien doen denken de oude termen zoals “kraaien” en “lijkenpikkers”.
Onafhankelijkheid
De wensen en mogelijkheden zijn bij elk afscheid anders. Als uitvaartbegeleider wil ik de naasten bijstaan in de moeilijke tijd rond het overlijden van hun dierbare. Doordat ik onafhankelijk als zelfstandig ondernemer werk, ben ik vrij om elke mogelijkheid aan te rijken die bij het afscheid en bij de familie past. Er zijn geen verborgen belangen van leveranciers en de naasten krijgen van mij een eerlijk en onafhankelijk advies.
Niet alles hoeft op de eerste dag
Het is bijzonder waardevol als ik voorafgaand kennis kan maken met degene die komt te overlijden om samen de wensen te bespreken, maar dat is helaas niet altijd mogelijk. Voor degene die komt te overlijden, maar ook voor de naasten, is een voorgesprek een zeer waardevolle voorbereiding op een toekomstig afscheid. Als het overlijden dan daar is, dan neem ik de tijd. Ik heb een overzicht van alle activiteiten die in deze periode tussen het overlijden en de uitvaart gedaan moeten worden, door mij en door de naasten. Niet alles hoeft op de eerste dag, ik verdeel zoveel mogelijk de keuzes en taken over de dagen. Dit geeft rust en ruimte in de emotionele en volle tijd rond het afscheid. Het overzicht van deze activiteiten geef ik op de eerste dag na het overlijden aan de nabestaanden zodat zij ook een beeld krijgen van alles wat er gaat gebeuren en dat niet alles zo veel haast heeft als dat vaak wordt gedacht. Elke dag kom ik langs om samen een volgende stap te zetten in het proces van vormgeving van het afscheid.
Echt iets persoonlijks
De naasten krijgen alle ruimte om zelf een idee te vormen over het afscheid. Dat maakt het afscheid nog meer persoonlijk en passend: op zoek gaan naar datgene wat bij de familie en bij de overledene past, iets dat het afscheid uniek maakt. Zo kunnen we samen rituelen laten ontstaan en ruimte bieden voor de beleving van het afscheid en de emoties die dat losmaakt.
Een gevoel van opluchting en dankbaarheid
Ondanks het verdriet en de emoties die in de tijd van het afscheid bij de naasten aanwezig zijn, voelen mensen zich vaak gedragen door de gebeurtenissen, door de steun van vrienden en familie en door de begeleiding die ik kan bieden. Ondanks het verdriet is er vaak een gevoel van opluchting en dankbaarheid na afloop van het afscheid. Voor mij betekent dit dat de naasten het afscheid op een goede manier hebben kunnen beleven en in de toekomst een herinnering kunnen vormen aan het afscheid waar dankbaarheid van uitgaat. Als dat gelukt is dan kan ik tevreden terugkijken op mijn begeleiding als uitvaartverzorger.
Omgaan met verdriet
Met liefdevolle aandacht maak ik ook ruimte voor het verdriet dat er is. Het is belangrijk om ruimte te maken om het verdriet te voelen en te ervaren. Eigenlijk alle emoties die in deze periode naar boven komen zeggen iets over hoe we omgaan met het verlies. Niet iedereen kan deze emoties even makkelijk toelaten. Iedereen uit dat op zijn eigen manier. Verdriet is ook een andere vorm van liefde. Het zijn de gevoelens die niet in woorden gevat kunnen worden. Verdriet laat zien hoeveel liefde er is voor degene van wie er afscheid wordt genomen. Door de tijd te nemen om de emoties te ervaren en met elkaar te delen, zullen de naasten ook de liefde voelen die er nog steeds is, ook na het afscheid.
Verschillende culturen en tradities
Tradities en gebruiken van verschillende culturen zijn zeer interessante inspiraties voor mij persoonlijk. Ik ben opgegroeid met een open houding voor verschillende culturen en tradities. Met de rituelen die wij vanuit verschillende culturen leren kennen kunnen we ons laten inspireren om een passend afscheid vorm te geven. Het hoeft niet altijd te gaan zoals het hoort vanuit de traditie. Soms kan er iets nieuws ontstaan waardoor een afscheid nog persoonlijker en passend wordt.
Zoals het begon
Lang voordat ik mijn werk als uitvaartbegeleider startte vroeg mijn oma mij of ik haar uitvaart wilde organiseren als zij zou komen te overlijden. Deze bijzonder vraag heb ik met veel eerbied op me genomen. In 2018 is zij overleden en in de dagen rond het afscheid voelde ik een grote dankbaarheid voor het werk dat ik deed. Ik was in FLOW, zoals dat in veel zelfontwikkelingsprocessen genoemd wordt. Na het overlijden ben ik mij gaan oriënteren op het werk als uitvaartbegeleider en al snel voelde ik aan dat dit het beroep was waar ik al heel lang naar op zoek was. In september 2018 startte ik met de opleiding bij Meander Uitvaartopleidingen. Op de dag van mijn afstuderen, welke toevallig (bestaat dat?) samen viel met de verjaardag van mijn overleden oma, werd ik gebeld met de eerste vraag voor het begeleiden van een overlijden.
De toekomst
Ik denk dat duurzaamheid een belangrijk onderdeel is wat nu nog vaak onderbelicht is tijdens een uitvaart. Duurzaamheid wort tegenwoordig door heel veel mensen op vele manieren ingevuld tijdens het leven. Juist tijdens het afscheid kan het dan een onderdeel zijn wat herkenbaar en passend is bij de persoon van wie we afscheid nemen. Duurzame alternatieven zijn echter vaak een onbekende mogelijkheid bij een uitvaart. Door die te bespreken en aan te bieden kan de familie de keuze maken die bij hen past. Zo heb ik bijvoorbeeld een rouwbakfiets die ingezet kan worden als rouwvervoer. De familie kan zelf met de overledene fietsen en in een lange stoet erachter volgen verdere familie en vrienden. Dat kan als heel passend worden ervaren als de overledene bijvoorbeeld zelf helemaal geen auto had, of zelf graag fietste. Zo krijgt het afscheid een persoonlijke en duurzame invulling die de nabestaanden als dierbare herinnering zullen koesteren. Deze herinneringen kunnen troost bieden en helpen met het rouwen om het verlies van de dierbare.
Immanuel Baan
